Bu gün sizlere Arapların iki tarihî atasözünden bahsedeceğim.

Birincisi: (ما حَكَكْت قَرْحة إلا أدميتها) “Kaşıdığım hiçbir yara yoktur ki, kanatmış olamayayım.” Bu sözü söyleyenin Amr b. el-Âs (ra) olduğu rivayet edilir. Rivayete göre Hz. Osman’ın şehadet haberi geldiğinde Filistin valisi olan Amr b. el-As, “Ben Abdullah’ın babasıyım; kaşıdığım hiçbir yara yoktur ki, kanatmış olmayayım” dedi ve bu bir Arap Atasözü olarak kaldı. O bu sözüyle fitneye zemin hazırladığını dile getirmiş oluyordu. Sonra ona şöyle bir haber geldi: Hz. Osman öldürülmüş, Medine’de Hz. Ali’ye kerhen biat edilmiş; Mua’viye de Hz. Ali’ye biat etmeyip rakip bir hilafet merkezi oluşturmuştur.

Bunun üzerine Amr b. el-Âs, nasıl bir yol takip edeceği konusunda iki oğlu ile istişare etti. Abdullah ona durum netleşinceye kadar insanlardan uzak durmasını ve fitneye bulaşmamasını tavsiye etti. Oğlu Muhammed ise, “Sen Arapların iri dişlerinden birisin, olaylara seyirci kalamazsın” diyerek derhal Mua’viye ile irtibata geçmesini tavsiye etti. Amr, “Oğlum Abdullah dinimi ve ahiretimi kurtarmamı bana tavsiye etti. Oğlum Muhammed ise dünyamı kurtarmamı bana tavsiye etti” dedi. (Bkz. Taha Hüseyin, el-Fitnetü’l-Kübrâ, c. 2, s. 74, Kahire, M. 2014]

Bir de şu sözleri vardır: (النَّبع يقرع بعضه بعضاً) “Kayın ağacı birbirini tanır.” Kayın ağacı (النَّبع) okların ve ok yaylarının yapıldığı sert bir dağ ağacıdır. Rivayete göre bu sözün sahibi Ziyâd b. Ebîh’tir. Kendisi o sıralarda Basra valisiydi. Kûfe valisi el-Muğîre b. Şu’be vefat edince Ziyâd, aralarında iyi bir ilişki bulunmayan Abdullah b. Âmir’in Kûfe’ye vali olarak atanmasından endişe etmeye başladı.

Hemen Mua’viye’ye bir mektup yazdı. Mektubunda el-Muğîre’nin vefatından ve onun yerine Dahhâk b. Kays’in vali olmasının uygun olacağından söz ediyordu. Mua’viye mektubu alınca onun endişesini anladı ve ona şöyle kısa bir mektup yazdı: “Mektubunu anladım. Rahat ol; biz İbn Âmir’i Kûfe’ye vali yapacak değiliz. Kûfe’yi de Basra’ya ilhak ettik. Bundan böyle ikisinin de valisi sensin. Ve’s-Selam” Ziyâd mektubu alınca (النَّبع يقرع بعضه بعضاً) “Kayın ağacı kayın ağacını

tanır” dedi ve bu bir Arap Atasözü oldu. [Bkz. Meydâbnî, Mecmau’l-Emsâl, c. 2, s. 398; Beyrut, M. 1971].