Türk sporunun önemli kulüplerinden olan Vefaspor, Karşıyaka, Eskişehirspor, Bursaspor, Malatyaspor, Akhisarspor, Adanaspor, Mersin İdman Yurdu Spor ve İzmirspor gibi bir çok kulüp şuanda isimlerinde uzak nerde olduğu beli olmayan alt liglerdeler.

            Bu liglerin hemen hemen en eskilerinden olan ve spor tarihimizle eş değer sayılan takımlardan Vefaspor’a bakalım.

İkinci Meşrutiyet'in ilanından hemen sonra İstanbul'da üç kulüp ortaya çıkmıştı. Birincisi Vefa semtinde Zeki Baban tarafından kurulan Vefa Mürbi-i Beden, ikincisi Vefa İdadisinde Saim Turgut Aktansel tarafından kurulan Vefa ve üçüncüsü Mebuszâde Hamid, Tevfik Kut ve Kemal Şirvan tarafından kurulan Mukavvi-i Beden adını taşıyordu. Kulüpler birleşerek Vefa Terbiye-i Bedeniyye Kulübünü oluşturdular.

Vefa İdman Yurdu olarak resmen kurulmasına doğru müteşebbislerin bir araya gelişi ve ilk hareketler 1908 yılında Vefa'da başlamıştır.

Beşiktaş, Altınörs İdman Yurdu, Beylerbeyi, Darüşşafaka, Haliç, Fener, Hilal, Kumkapı, Türk gücü, Anadolu Üsküdar ve Vefa kulüpleri 1919 yılında kendi aralarında İstanbul Türk İdman Birliği Ligi adı altında bir lig kurmuşlardı.

Profesyonel ligler dönemi (1959-1994 ve 1998-2000) Vefa, 1958'de son kez organize edilen İstanbul Profesyonel Ligi'ne sekizinci kez katıldı.

Amatör ligler dönemi (1994-1998 ve 2000-2024) İstanbul Süper Amatör Ligi'nde 2007-08 sezonunda grubunu ikinci sırada tamamlayarak 3. Lig'e yükselme grup maçlarında oynamaya hak kazanmış, elemelerin son maçında Beylikdüzü spor'a yenilerek başarısız olmuşlardır.

2011-12 sezonu play-off maçında Bayrampaşa Tunaspor'u 3-1 yenerek Bölgesel Amatör Lig'e yükselmiştir. 2012-13 sezonunda Bölgesel Amatör Lig 9. Grup'ta mücadele eden Vefa, ligi 3. lige çıkan Ayvalıkgücü Belediyespor'un ardından 2. sırada tamamlamıştır.

2013-14 sezonunda Bölgesel Amatör Lig 11. Grup'ta yer alan takım, grubunu 8. sırada tamamlamış fakat grupta yer alan 4 İstanbul takımı arasında sonuncu sırada yer aldığından statü gereği İstanbul Süper Amatör Ligi'ne düşmüştür.

2014-15 sezonunda İstanbul Süper Amatör Ligi 1. Grup'ta yer alan takım grubunu lider tamamlayarak Süper Amatör Lig Klasman Grubu'na yükselmiştir. Süper Amatör Lig Klasman Grubu'nu 3. sırada tamamlayarak 2015-16 sezonunda Bölgesel Amatör Lig'de oynamaya hak kazanmıştır.

Bölgesel Amatör Lig'de mücadele etmeye devam eden kulüp 2020-21 sezonunun COVID-19 sebebiyle iptal olarak sıkılaştırılmış takvimle yeniden oynanacak olması sebebiyle bu sezon liglere katılmamış ve saklı kalan katılım hakkını 2022-23 itibarıyla kullanarak yeniden Bölgesel Amatör Lig'de yer almıştır. Halen bu ligde yer almaktadır.

Anadolu’nun ikinci Şampiyonu yakın zamanımıza damgasını vuran Bursaspor’a bakalım.

Bursaspor nereye gidiyor?

Süper Lig'e 2006-2007 sezonunda geri dönen yeşil-beyazlılar, 2009-2010 sezonunda kazandığı Şampiyonlukla adeta Anadolu’da Trabzonspor’dan sonra tarih yazdı. O dönem Beşiktaş, Galatasaray, Fenerbahçe, Trabzonspor dışında bu başarıyı yakalayan ilk takım olan yeşil-beyazlılar, Türkiye'yi Şampiyonlar Ligi'nde temsil etmenin onurunu yaşadı.

Bursaspor’da aşırı borçlanmalar neden ile transfer yapamayarak bir bir lig düşme yaşandı. Önce 1.Lige ve bu sezonda 2.Lige veda ederek seneye 3.Ligde mücadele verecek.

Eskişehirspor, şuanda 58 yıllık geçmişiyle Türk futbolunda birçok başarıya imza atmıştır. Trabzonspor’un ardından Anadolu’nun en başarılı kulübü olarak gösterilen Eskişehirspor, 1968 ve 1972 yılına kadar ligde ikincilik elde etmiş. 1971 yılında ise Cumhurbaşkanlığı Kupası’nı kazanmıştı.1970-71 sezonunda Türkiye Kupası’nı, 1966,1972 ve 1987 yılında ise Başbakanlık Kupası’nı, 2011-2012 sezonun ikinci devresinde ligi 4. sırada tamamlayıp UEFA Avrupa Ligi elemelerine katılma hakkı kazanan Eskişehirspor, bu güzelim yıllardan sonra düşüşler başlamıştır. 2015-2016 sezonunda ise TFF 1. Lig’e düşmüştü. Son olarak TFF 3. Lig’de de küme düşen kırmızı-siyahlılar böylelikle sadece sekiz sene içinde profesyonel liglere veda etmiş oldu. 1965-1966 sezonundan bu yana bulunduğu profesyonel liglere veda etti. Dört sezondur üst üste küme düşen Eskişehirspor, tarihinde ilk kez amatör ligde mücadele edecek.

Karşıyakspor, 1959'da Milli Lig adıyla başlayan Süper Lig'de ilk 6 sezonda kesintisiz yer alan Karşıyaka, en son 1995-1996'da en üst seviye ligde bulundu. Toplamda 16 kez Süper Lig'de mücadele eden yeşil-kırmızılı ekip, uzun süre 1. Lig'den Süper Lig'e yükselme mücadelesi verdi.

2008-2009 ve 2009-2010'da play-off oynayan Karşıyaka, 2008-2009'da play-off final maçında Kasımpaşa'ya yenilerek Süper Lig'e çıkamadı. Bu sezon TFF 2. Lig'e tutunamayan İzmir temsilcisi, 3. Lig'e kadar geriledi. Bu yıl şampiyon olan Karaköprü Belediyesporda yer aldığı 3.Ligde bir başka grupta mücadele etmektedir.

Malatyaspor, 1966 yılında, amatör küme takımlarından Adalıspor, Hürriyetgençlik ve Coşkunspor kulüplerinin Akınspor kulübüne katılmalarıyla kuruldu. Akınspor kulübü, yapılan genel kurulla sadece ismini değiştirerek Malatyaspor oldu. Kulübün sarı-kırmızı olan forma rengi aynen korundu.

2004 yılında UEFA Kupası'nda mücadele eden takım İsviçre'nin FC Basel takımını deplasmanda 2-1 mağlup etmiş, deplasman golü kuralıyla elenmiştir.

 2005-2006 sezonu sonunda 1. Lig'den düşerek o zamanlar iki kategoriye ayrılmış olan 2. Lig A Kategorisi'nde mücadele etmeye başlayan kulüp,

2008-2009 sezonunda 2. Lig A Kategorisi'ni 18. sırada bitirerek 2. Lig B Kategorisi'ne düştü. Borçları nedeniyle transfer yapamayan ve elindeki oyuncuları zamanla kaybeden kulüp, 2009-2010 sezonu sonunda 2. Lig B Kategorisi'nden 3. Lig'e düştü.

 2010-2011 sezonunda da, 3. Lig'de mücadele edip 1. Grubu sonuncu sırada bitirerek Bölgesel Amatör Lig'e düştü. Bölgesel Amatör Lig'de -9 puanla 4. Grubu sonuncu sırada bitirerek Malatya 1. Amatör Ligi'ne düştü.

2012-2013 sezonu öncesinde Malatya Belediyespor adını Yeni Malatyaspor olarak değiştirerek profesyonel liglerde Malatyaspor adını kullanmaya başladı.

İzmirspor, 1923 yılında Eşrefpaşa semtinin ileri gelenleri tarafından, turuncu-siyah renklerle "Altınay" adıyla kuruldu. Altınay’ın, Sakarya Kulübü ile girdiği rekabet, bir süre sonra sertleşince camianın ileri gelenleri, bu iki kulübü tek çatı altında birleştirmeye karar verdi. 28 Kasım 1930’da Altınay ile Sakarya, İzmirspor adıyla birleşti. Kulübün resmî renkleri ise “mavi-beyaz” olarak tescil edildi. Ancak bu renkler, Fahrettin Altay Paşa’nın isteği üzerine daha sonra “lacivert-beyaz” olarak değiştirilmiştir.

İzmirspor, Türkiye Birinci Ligi’nde resmî maç oynayan ilk kulüptür. Lacivert-beyazlılar, 21 Şubat 1959 tarihinde oynanan bu maçı 2-1 kazanırken, Özcan Altuğ, ligin ilk resmî golünü atan futbolcu olarak da tarih sayfalarındaki yerini almıştır. 1. Lig’de 9 sezon mücadele eden İzmirspor’da Metin Oktay, Tarık Gencay, Seyfi Talay, Sami Özok ve B.Mustafa gibi unutulmaz oyuncular yetişmiştir. Metin Oktay, İzmirspor ve Galatasaray formalarıyla ligde tam 217 gol atarak kırılması güç bir rekora ulaşmıştır.

İzmirspor, uzun yıllar 1. Lig'de oynadıktan sonra destek bulamayan takım, önce 2. Lig'e daha sonra 3. Lig'e ve tarihinde ilk kez amatör lige düştü.

2015-2016 Sezonunda Bölgesel Amatör Lig 10. Grupta mücadele eden İzmirspor, diğer 2 İzmir takımları olan Ödemişspor ve Bornova 1881'in gerisinde kaldığı, ayrıca grubu 12. yani sondan 2. bitirdiği için statü gereği İzmir Süper Amatör Lige düştü.

2017-2018 sezonunu İzmir Süper Amatör Lig Beyaz grubunda mücadele eden izmirspor sezona şirinyerspor karşısında aldığı 3-0lık galibiyetle başladı. Sezonu son maçında 5-0lık güzelbahçe belediyespor galibiyetiyle tamamlayan izmirspor ligi 54 puanla 3. sırada bitirerek play-off turunu 10 puanla 3. tamamladı. Bölgesel Amatör Lig'e yükselmek için Bayındırspor ile play-out maçı oynayan İzmirspor maçı kazanarak 2 sezon aradan sonra Bölgesel Amatör Lig'e yükseldi. İzmirspor halen bu ligde mücadelesine devam etmektedir.

Zonguldakspor, 1942 yılında Kömürspor adıyla kurulan kulüp 16 Temmuz 1966 tarihinde şehrin bir diğer kulübü olan Esnafspor ile birleşerek Zonguldakspor adını aldı.

1973-74 sezonunda 2. Lig Beyaz Grup'ta şampiyon olarak Kırmızı Grup şampiyonu Trabzonspor'la beraber 1. Lig'e çıktı. 14 yıl boyunca yer aldı.

 1. Lig'de 1979-80 sezonunda en başarılı performansı sergileyerek üçüncü oldu. 1981-82 sezonundaki dördüncülük yaşadı. Daha sonra güç kaybeden Zonguldak spor, 1987-1989 arası inişe geçti. 1989 yılında 1. Lig'den, 2. Lig ve 3. Lig arası gitti. Son olarak Zonguldakspor, 2005-06 sezonunda oynadığı 2. Lig B Kategorisi 4. Klasman Grubu'nu sonuncu bitirdi ve 3. Lig'e düştü.

Türkiye liglerinin en erken golü Zonguldakspor'a aittir. 3. Lig 4. Grup'ta oynanan Körfez Belediyespor & Zonguldakspor maçının 6. saniyesinde Zonguldaksporlu genç futbolcu Haydar Özdemir, maçın başlama vuruşunun yapılmasıyla takım arkadaşının pasında topla buluştu. Haydar'ın kalecinin üstünden aşırttığı topun filelerle buluşması tam 6 saniye sürdü. Bu maçın 6. saniyesinde atılan gol Türk futbol tarihinin en erken atılan golü olarak kayıtlara geçerken, Haydar Özdemir’de en erken golü atan futbolcu olarak kayıtlara geçti.

Zonguldakspor, 2007-08 sezonunda 3. Lig 4. Grup'ta verdiği amatör kümeye düşmeme mücadelesini malî sıkıntılar yüzünden kaybetti ve Zonguldak 1. Amatör Küme'ye düştü.

Zonguldak spor, Muzaffer Badalıoğlu, Muammer Birdal, Savaş Demiral, Tümer Metin, Abdülkerim Bardakçı gibi altyapısında forma giymiş isimler A Millî Takım'a kadar yükselmiştir.

Adanaspor, amatör olarak 4 Nisan 1932 tarihinde kurulmuş olup 23 Ocak 1954 tarihinde sarı-lacivert renklerle profesyonel faaliyetlerine başladı. 1964 yılında sarı-lacivert renkler bırakılıp yerine hâlen kullanımda olan turuncu-beyaz renkler seçildi. Turuncu renk Adana'da yetişen Narenciye'yi beyaz ise Pamuk'u temsil eder. 1966 yılında Akınspor ve Torosspor'u da bünyesine katan Adanaspor, 1966-67 sezonunda Türkiye 2. Ligi'nde yer almıştır.  Adanaspor, 1970-71 sezonu sonunda Türkiye 1. Ligi'ne yükselme başarısı gösterdi.

13 yıl boyunca Türkiye 1. Ligi'nde mücadele eden Adanaspor, bu dönemde 3 kez UEFA Kupası'na ve 1 kez de Balkan Kupası'na katılma başarısını gösterdi.

Adanaspor, 1990-91 sezonu sonunda Adanaspor tekrar 2. Türkiye Ligi'ne düşmüştür. 1997-98 futbol sezonu sonunda Adanaspor futbol takımı yeniden Türkiye 1. Ligi'ne yükselme başarısı göstermiştir. Ancak 2000-01 sezonunda yeniden 2. Lig'e düştü. 1. Lig hasreti sadece 1 sene sürdü ve 2001-02 sezonunda 2. Lig A Kategorisinde 3. olarak Süper Lig'e dönmüştür.

2003-04 sezonunda 2. Lig A kategorisine, ertesi sezon 2. Lig B kategorisine düşmüştür. Aynı sebepler yüzünden maçlara çıkamayan Adanaspor, Türkiye 3. Futbol Ligi'ne düşmüştür. Kulüp tasfiye sebebiyle kapanma noktasına gelmiştir. Adanaspor 3.Ligde uzun bir süre kaldıktan sonra, adım adım yükselmeye başladı.

2015-16 sezonunda 1. Lig şampiyonu olmuştur ve Süper Lig'e yükselmiştir. 2016-17 sezonunda Süper Lig'i son sırada tamamlayarak tekrar 1. Lig'e düştü. 2017'den bu yana 1. Lig'de mücadele etmektedir. Şuanda Şanlıurfaspor ile birlikte bu ligden düşmeme mücadelesi vermektedir.

Mersin İdman Yurdu spor, Mersin Talim Yurdu (eski adıyla Mersin İdman Yurdu), 1925 yılında Mersin merkezli olarak kurulan eski spor kulübü. Amatör liglerde başlayan Mersin İdman Yurdu'nun tarihçesi 15 sezon mücadele ettiği Türkiye'nin en üst düzey futbol ligi olan Süper Lig'e dek uzanmıştır.

Kuruluşundan itibaren 1949 yılına kadar bölge birinciliğini kimseye kaptırmayan Mersin İdman Yurdu, 1944 yılında Ankara'da yapılan Türkiye Futbol Şampiyonası'nda üçüncü olma başarısı göstermiştir. 1963-64 sezonunda şampiyon olarak 2. Lig'e çıkan Mersin İdman Yurdu, 2. Lig'deki üçüncü senesinde profesyonel bir kadro oluşturarak şampiyon olmuş ve ilk kez o yıl (1966-67) Lefter Küçükandonyadis öncülüğünde Türkiye 1. Ligi'ne çıkmıştır.

Süper Lig macerasından sonra 2012-13 Süper Lig'de ise 30.haftada Kardemir Karabükspor'a 1-0 mağlup olarak 1. Lig'e düşmüştür. Kırmızı-lacivertli ekip yeni sezonla birlikte 25 bin seyirci kapasiteli Mersin Stadyumu'na taşınmıştır. 2013-14 1. Lig play-off finalinde Samsunspor'u Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nda 2-0'lık skorla yenip adını bir yıl sonra Süper Lig'e yazdırmıştır. Mersin İdman yurdu spor bir çok inişli çıkışlı yılar yaşamıştır.

 2018 yılında 55 yıl aradan sonra tekrar amatör liglere düştü. 26 Nisan 2019 Tarihinde ağır borç yükü nedeniyle kapatılacağı açıklanmıştır. Bunun üzerine İçelspor ile anlaşma sağlanarak 13 Temmuz 2019 Tarihinde kulübün adı İçel İdmanyurdu spor olarak tescillendirilmiş ve Mersin İdman Yurdu ruhunun yaşatılması sağlanmıştır.

Akhisarspor, Türk sporunun son zamanlarda yetiştirmiş olduğu bir diğer kulüp ise Akhisarspor olmaktadır. Kısa bir zaman önce Türkiye Kupası kazandı. UEFA’da Ülkemizi temsil etti. uzun bir zaman Süper Ligde mücadele etti.

Bu yıl Şampiyon takımlarımızdan TFF 3.Lig 3.Grupta Şampiyon olan Karaköprü Belediyesporun da yer aldığı gruptan Lig düştü. Akhisarspor 54 Yıl aradan sonra Amatör Lige düştü.

Spor Haberi: Yakup CANBEYLİ Gazeteci & Spor Yazarı