Yeşilay, "Dijital Mecralarda Çocukları Bekleyen Tehditler ve Riskler" başlıklı sunumunu TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Çocuk Hakları Alt Komisyonu üyeleri ile paylaştı.

Sunumda, Yeşilay'ın yurt genelinde 120 şubesi, 107 Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) bulunduğu belirtildi, bağımlılıklarla küresel boyutta mücadele etmek için 97 ülke Yeşilayının, Uluslararası Yeşilay Federasyonu çatısı altında toplandığı aktarıldı.

"Dijital mecralarda çocukların korunmasına yönelik düzenleme önerileri"ne yer verilen sunumda, dijital mecralara yönelik çocukları ve gençleri koruma odaklı yeni bir yasal düzenleme veya İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'da çocuk odaklı değişiklikler hayata geçirilmesi istendi.

Çocukların dijital mecraları kullanımı için yaş sınırı belirlenmesi ve ebeveyn onayı şartının getirilmesinin gerekliliğinin vurgulandığı sunumda, şu önerilere yer verildi:

"Dijital mecralardaki içerikler öz-denetime bırakılmamalı, içerik denetimlerinin alanda uzman profesyoneller tarafından yapılacağı bağımsız bir kurul oluşturulmalı, kurulun görevlerini düzenleyen ve sektörü denetleyen bir yasal düzenleme hayata geçirilmeli. Dijital mecralardaki yayınlar ve oyunlarda dinamik akıllı uyarı sistemleri geliştirilmeli ve akıllı işaret dinamik şekilde kullanıcılara sunulmalı. Oyunların içerik ve yaşa uygunluğunu değerlendiren bağımsız derecelendirme sistemleri mevcuttur. Oyun değerlendirme için bağımsız jüri sistemi kurulmalı. Dijital oyunlardaki kumarı çağrıştıran ve diğer bağımlılık yapıcı unsurlar bağımsız bir komisyon tarafından sıkı bir şekilde denetlenmeli.

Kumar siteleri reklamlarının çocukları, gençleri ve yetişkinleri teşvik edici yönü düşünülerek alkol-sigara reklamları ile aynı kategoride değerlendirilmeli. Dijital platformların aydınlatma ve rıza süreçleri çocuklar açısından anlaşılır olacak şekilde sadeleştirilmeli. Çocuklara yönelik dijital platformların kullanıcı gizliliği en üst düzeyde koruyacak şekilde yapılandırılmalı. Oyun sektörünün faydalı içerikler üretmesi, çocuk dostu medya uygulamaları düzenlemeleri için sosyal politika fonu oluşturulmalı."

"Çocuklar için önleyici alternatif etkinlik merkezleri artırılmalı"

Çocukları güçlendirmek için alınabilecek önlemlere de yer verilen sunumda, farkındalık çalışmalarının artırılması istenerek, beceri temelli güçlendirme çalışmaları ve aile eğitimlerinin yaygınlaştırılmasının önemine vurgu yapıldı.

Riskli davranışların kontrolü konusunda tüm öğrencilerin eğitiminin ve çocuklar için önleyici alternatif etkinlik merkezlerinin artırılmasının önemine işaret edilen sunumda, deprem bölgesi ve riskli bölgelere yönelik daha fazla bağımlılıklardan koruyucu çalışmaların yapılması önerildi.

"15 Yaş ve Üzeri Nüfusta Sağlık Davranış Araştırması"

Sunumda, Yeşilay tarafından ortaokul ve lise öğrencileriyle yetişkin gruplarından toplam 46 bin 682 kişinin katıldığı bir çalışma yapıldığı de belirtildi.

Çalışmada lise öğrencilerinin internet bağımlılığı puanlarının diğer gruplardan daha yüksek olduğu, hem ortaokul hem lise öğrencilerinin bağımlılık puanlarının ise yetişkinlerden daha yüksek olduğunun tespit edildiği kaydedilen sunumda, "2022 yılında Yeşilay tarafından yürütülen '15 Yaş ve Üzeri Nüfusta Sağlık Davranış Araştırması' sonuçlarına göre katılımcıların yüzde 15,7'si son bir yılda dijital platformları kullanarak oyun oynadığını belirtmiştir. Son bir yılda oyun oynadığını belirten katılımcıların yüzde 6,3'ü oyunların hayatlarına olumsuz etkisinin olduğunu bildirmiştir." ifadelerine yer verildi.

Sunumda paylaşılan verilere göre, Yeşilay Danışmanlık Merkezlerine 2024'te kumar ve internet bağımlılıklarıyla ilgili toplam 6 bin 369 başvuru oldu.

2020-2024 yıllarında toplam başvurunun yüzde 24,47'si kumar bağımlılığıyla ilgiliyken bu sene bu oran yüzde 36,67'ye yükseldi.

Yeşilay Danışmanlık Merkezlerine 2020-2024 yıllarında toplam başvurunun yüzde 5'i teknoloji bağımlılığına yönelik yapılırken, 2024'te bu oran yüzde 6,19 oldu.

2020-2024 yıllarında kumar bağımlılığında illere göre başvuru sayıları incelendiğinde 5 bin 199 başvuru sayısı ile İstanbul birinci sırada yer aldı, onu 1381 başvuru sayısıyla Ankara ve 691 başvuru sayısıyla İzmir takip etti.

İnternet bağımlılığına yönelik de 761 başvuru sayısıyla İstanbul birinci sırada bulunurken, onu 294 başvuru sayısıyla Ankara ve 90 başvuru sayısıyla Bursa izledi.

Ardahan, Bayburt, Karaman, Artvin, Gümüşhane, Hakkari, Muş, Şırnak, Iğdır ve Şanlıurfa ise başvuru sayılarının en düşük olduğu iller arasında yer aldı.

Kumar bağımlılığında ise en düşük sayılı iller olarak Kilis, Burdur, Ağrı, Sinop, Muş, Şırnak, Hakkari, Tunceli, Gümüşhane ve Ardahan sıralandı.