HAYDAN GELEN HUYA GİDER

Bizim çocukluk zamanımızda büyükler bazı kelimeleri kullanırdı. Bir birlerine haydan gelir huya gider bir tür tekerlemeye bezer kelimeler sarf ederlerdi.

Öncelikle hay nedir ve de huya nedir bilmemiz için yapılan bir araştırma gereksinimi duyduk. Hay ve Huya kelimesini internet gezintisinden oltamıza takıldılar. Bizim Şanlıurfa bölgesinde Kuruluş Savaşından önce yoğun şekilde Ermeni insanı yaşamaktaydı. Ermeni dilinde hay demek Ermeni demekmiş. Huya kelimesi ise Rum “Hayhurum Ermenice bir kelime olup "Ermeni" anlamına gelen "Hay", "ve" anlamına gelen "hu" ve "Yunan" anlamına gelen Rum sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuştur.” demekmiş.  Bu nedenle Ermenicede “Hay” kelimesi ermeni demek, Huya kelimesi de Rum demektir. Bunu öğrendikten sonra kelimelerin birleşik “Haydan Gelen Huya Gider” çıkışına bakalım. Bizim büyüklerimizin diline nasıl gelmiştir. Yüz yıllar evvelinden yeniçeriliğin makbul olduğu devirlerde kapalı çarşı esnafı 4.500 civarında ticaret yapan Ermeni Esnaf Kuyumcusu, Antikacısı, Manifaturacısı, Ayakkabıcısı akla gelen hepsinin bir koruyucu meleği bir yeniçeri ağası bulunuyor. Osmanlı da Yeniçerilerin başkaldırma sıralarında bu olaylar gelişiyor.     Hafta sonu Cuma Günü saat 17.00’da gibi Yeniçeri Ağası mağazaya gelir hüsnü kabul görür kahvesini yudumlar çubuğunu “Nargilesini” tüttürür, Haracını (Hanut'nu) alır kapıya kadar yol edilerek, ta ki öbür Cuma Akşamına kadar. O mağazaya başka bir Yeniçeri Ağası kesinlikle uğrayamaz. Diğer tarafta İstanbul'u bütün eğlence yerlerini Rumlar çalıştırır. Gazinolar, Meyhaneler, Barlar, Pastaneler, Lokantalar, Çorbacılar, aklınıza ne gelirse Yeniçeri Ağaları Ermenilerden aldıklarını, Rumların eğlence yerlerinde harcarlarmış. Tabi anlatılan buya. Onları görenler bu değirmenin suyu nereden geliyor diyenlere Haydan gelen, Huya gider derlermiş. Alıntı             Asıl büyüklerimiz de dedemin “İslam Âlimi, Müderriszade, Gazi Molla Muhammed” aktardığına göre ise Arapça karşılığı olarak değerlendirildiğinde Allah tan “Haydan” gelen huy “Hu” Allaha döner. Anlamın da veciz bir söz olarak kullanılmıştır. Böylece dilimize yerleşmiştir. Ancak Ermenice de hay kelimesinin "Ermeni" anlamına geldiği ve huy kelimesinin de "Rum" anlamına geldiği de doğrudur. Anlatılan hikâye de bu yönüyle anlam kazanmış olabilir bir ibretlik diye biliriz!     Haberi: Yakup CANBEYLİ Gazeteci, Yazarı & Araştırmacı