Türkiye genelinde 6 yılda 164 bin bina ve yerleşke sıfır atığa geçti

Türkiye genelinde, 2017 Haziranı'ndan bugüne kadar 164 bin bina ve yerleşkede Sıfır Atık Yönetim Sistemi uygulanmaya başlandı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerinden derlediği bilgilere göre, dünyada 2020'de yaklaşık 2,24 milyar ton belediye atığı oluştu. Dünya Bankasının verilerine göre, dünya genelinde kişi başına günde ortalama 0,74 kilogram atık çıkarılıyor. Bu değer 0,11 ila 4,54 kilogram arasında değişiyor. Bu şekilde devam ederse, 2050'ye kadar yılda 3,88 milyar ton atık oluşması bekleniyor. Dünya genelinde 2022 itibarıyla belediye atıklarının ortalama yüzde 82'si toplanıyor ve yüzde 55'i atık işleme tesislerine gönderiliyor. Küresel bazda sera gazı emisyonlarının yüzde 2'sine neden olan atıkların yüzde 33'ü ise halen düzensiz depolanıyor. Ayrıca gıda kaybı ve israfı da küresel bir sorun olmaya devam ediyor. Gıda kayıpları daha çok, gelişmekte olan ülkelerde görülürken gıda israfı ise çoğunlukla gelişmiş ülkelerde meydana geliyor. Hem gıda kaybı hem de gıda israfı, önemli çevresel, sosyal ve ekonomik sonuçlara yol açıyor. Atılan yiyecekler, küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 8 ila 10'unu oluşturuyor. Bu kapsamda sıfır atığın çevresel, ekonomik ve sosyal boyutta sağladığı yararların, sürdürülebilir bir dünya düzeni açısından önemi ortaya çıkıyor. Sıfır Atık; israfın önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanılması, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan "atık yönetim anlayışı" olarak tanımlanıyor. Bu kapsamda Türkiye'de, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayelerinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca 2017'de "Sıfır Atık Projesi" hayata geçirildi. Proje, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde atıkları kontrol altına alma, gelecek nesillere temiz ve gelişmiş bir Türkiye ile yaşanabilir dünya bırakma amacını taşıyor. Projeyle geri kazanım oranının yüzde 35'e çıkarılması ve düzenli depolama oranının yüzde 65'e indirilmesi hedefleniyor. Sıfır Atık Projesi kapsamında, Sıfır Atık Yönetim Sistemi'nin kurulmasına ilişkin genel ilkelerin ve uygulama esaslarının belirlenmesini sağlayarak, projenin ülke genelinde benimsenmesi, uygulanması ve yaygınlaştırılması için hazırlanan Sıfır Atık Yönetmeliği 2019'da yürürlüğe girdi. Sıfır Atık Yönetmeliğinde, Sıfır Atık Yönetim Sisteminin kurulumu, uygulanması, sistemin takibi için yapılması gerekenler, sıfır atık belgesinin şartları ve belge kriterlerine ilişkin düzenlemeler yer aldı. Yönetmelikle mahalli idareler ile bina ve yerleşkelerin Sıfır Atık Yönetim Sistemi'ne geçiş takvimleri düzenlendi. Ayrıca il düzeyinde mahalli idareler ile bina ve yerleşkeler tarafından uygulanacak Sıfır Atık Yönetim Sistemi'nin yerel ve ulusal ölçekte stratejik bir bütünlük içinde sürdürülebilirliğini ve verimliliğini sağlamak amacıyla 81 il tarafından "İl Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı" hazırlandı. Buna göre, 2017 yılı Haziran ayından bu yana Sıfır Atık Yönetim Sistemi'ne geçen bina ve yerleşke sayısı 164 bin oldu. Yaklaşık 19 milyon kişiye "Sıfır Atık" eğitimi verildi Öte yandan vatandaşlar için sıfır atık konusunda eğitim-farkındalık çalışmaları da yürütülüyor. Bu kapsamda proje başlangıcından bu yana yaklaşık 19 milyon kişiye "Sıfır Atık" eğitimi verildi. Ayrıca proje başlangıcından bu yana 20,4 milyon ton kağıt-karton, 5,4 milyon ton plastik, 2,3 milyon ton cam, 0,5 milyon ton metal ve 5,2 milyon ton organik ve diğer geri dönüştürülebilir atıklar olmak üzere toplamda yaklaşık 33,8 milyon ton geri kazanılabilir atık, bakanlıkça lisanslı işletmelerce işlenerek, ekonomiye kazandırıldı. Toplanan atıklardan, 62,2 milyar lira ekonomik kazanç sağlandı. Ayrıca 530 milyon kilovatsaat enerji tasarrufu, 572 milyon metreküp su tasarrufu ve 69 milyon metreküp depolama alanından tasarruf sağlandı. 3,9 milyon ton sera gazı salımı önlendi, 347 milyon ağaç kurtarıldı, 87 milyon varil petrol, 650 milyon ton ham maddeden tasarruf edildi. Sıfır Atık'ın başarısı ülke sınırlarını aştı Eylül 2022'de BM 77. Genel Kurulu görüşmeleri sırasında New York'ta BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bir araya gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan, ikili iklim kriziyle mücadele kapsamında "Küresel Sıfır Atık İyi Niyet Beyanı"nı imzaladı. Ardından 15 Aralık 2022'de yapılan BM Genel Kurulunda, Türkiye tarafından Birleşmiş Milletler 77. Genel Kuruluna sunulan "Sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşmak için sıfır atık uygulamalarının teşvik edilmesi" konulu "sıfır atık" kararı kabul edildi. Genel Kurul, bu kararla 30 Mart'ı Uluslararası Sıfır Atık Günü ilan etti. Böylece, Emine Erdoğan'ın himayesinde yürütülen ve birçok ulusal ve uluslararası ödüle layık görülen "Sıfır Atık Projesi", BM Genel Kurulu kararıyla da desteklenmiş oldu.