Urfa Selçuklu Türklerinden sonra 1098 tarihinde Haçlıların eline geçmişti. Ancak bu defa Haçlıların kudüsu almasını kabul etmeyen bunun planlarını Urfa’nın alınması üzerinden yapan büyük Türk komutanı ve Sultanı Musul ve Suriye Atabeyi İmameddin Zengi Kudüsü kurtarmak, Haçlıların gücünü zayıflatmak için Urfa’yı kesin almayı almayı aklına koymuştu. Aylarca bunun palanlarını kurdu. Urfa yakınlarında Kısas ta karargahını kurdu. Yılarca Kısas ta kaldı savaştı. Birkaç defa Urfa’ya saldırdı, Ama bir türlü Urfa’yı feth edemiyordu. Ama İmameddin sabırlı davranıyor, ısrarla kararli bir biçimde bundan vazgeçmiyordu. Nihayet bu kararlı sabırlı tutumunun karşılığını gördü. Haçlı güçlerinin ve komutanlarının bir gün Urfa dışına çıktıklarını öğrenince, fırsat bu fırsattır deyip Urfa’ya saldırdı. İmameddin Zengi şehrin ve insanların zarar görmemeleri için barış yapmayı, yani Fransız Haçlı güçlerinin teslim olmalarını istiyordu. Şehir teslim olmayınca kanlı bir savaş başladı. Savaşçılar dışında savaşın doğal, zorunlu sonucu olarak çok sayıda insan öldürüldü. Binlerce insan esir alındı. Esirler arasında yaşlı zayıf bir insan Zenginin dikkatini çekti. Kim olduğunu sordu, Metropolit Vasil olduğunu öğrendi. Bunun üzerine Zengi Vasil’e iyi davrandı, üstelik Hıristiyanların her türlü dini ibadetlerine, inançlarına karışmayacaklarına dair söz verdi, on bin civarında esir serbest bırakıldı , diye belirten tarih yazarları vardır. Böylece Edessa şimdiki adıyla Urfa 1144 yılında Türk Zengi devletin yönetimine geçti. Eessa’nın alınmasının kısa bir analizini yapacak olursak, zaten Edessa’nın iç sorunları vardı. Haçlı Fransız askerleri halka çok eziyet ediyorlardı. Yerli Süryani ve Ermeni halkı bunlardan nefret ediyordu. Ayrıca askeri ve sivil kesimler Hıristiyan olmalarına rağmen aralarında derin sosyal, kültürel, mezhepsel çelişkiler vardı. Böylece içte birlik olmadığı için İmameddin Zengi komutasında Türk güçlerinin Edessa’yı almaları çok zor olmadı. Sultan Zengi Şehre vali olarak Zeyneddin Ali Küçük adında halka iyi davranan bir kişiyi atadı. İmameddin Zengi bir yıl sonra birliklerini Cullap deresi civarında bırakarak, etrafında soylu kişiler, komutanları, genarelleri ve danışmanlarıyla birlikte hasat zamanı Edessa’ya gelir. Kendilerini şehrin dışında, başta Metropolit Vasil olmak üzere diğer Hıristiyan din adamları, Müslüman halk ve Hıristiyan halk sevinçle karşılar. Zengi burada bu törende bazı tarih yazarlarının verdiği bilgiye göre Hıristiyan vatandaşları selamladı, İncili öptü, Metropol Vasil’in sağlığını sordu demektedirler. Zaten Zengi yönetimi Hıristiyan Süryani ve Ermeni, Melkit gruplarına şiddet uygulamadı. Şiddet en çok Fransız askerlerine uygulandı. Çünkü Fransız güçleri Halka çok eziyet etmişlerdi. Zenginin bundan haberi vardı. Burada bu törende olsa gerek Metropolit Vasil komutanlara ve halka yaptığı konuşmada daha evvel Müslüman güçlerin şimdi ise yine Müslüman Türk güçlerinin halka genel olarak Hıristiyan halka eziyet etmediklerini, oysa Fransız askerlerinin Hıristiyan olsun, Müslüman olsun halka eziyet ve zulüm yaptıklarını açık bir yüreklilikle söylediği yazılmıştır. Zengi gerçek Müslüman inancının da bir geleneği olarak ta Hıristiyan vatandaşlara iyi davranılması emrini vermişti. Yazılanlara göre de Zengi Türkleri döneminde Edessa Hıristiyanları zengin Müreffeh bir hayat sürmüşlerdir. Ayrıca önemli bir ayrıntı olarak Zengiler İslam dini yasası olarak farklı dinlerden cizye, vergi almak gibi bir uygulama yapmamışlardır. Selahaddin Eyubinin babasının da arkadaşı olan devrine göre diğer hükümdarlara göre adil sayılabilecek İmameddin Zengi, Türk tarihinin Mümtaz şahsiyetlerinden biri demek mümkündür. İmameddin Zengi öldürüldükten sonra, 1146 yılında Edessa’ya saldıran Hıristiyan Haçlı güçler halkıda perişan ederek, Türk güçleri tarafından hezimete uğratıldı. Binlerce masum insanların öldürülmelerine neden olarak, üstlerindeki zırhlarını, kılıçlarını bile bırakarak savaş alanından kaçtılar. Edessa’nın alınması Kudüs Haçlı yönetimine büyük bir darbe oldu. Böylece Kudüs’ün Selahaddini Eyyubi tarafından alınmasının yolu açıldı. Tarihi olgu ve gerçekleri doğru bir şekilde belirtmek yazmak gerekir. Devam edecek