NECDET ŞANSAL
Köşe Yazarı
NECDET ŞANSAL
 

ESKİ URFA TARİHİ VE KÜLTÜR -95-

Urfa’da dini ziyaretlerin en çok yapıldığı, ilk hatıra geldiği yer, Hazreti İbrahim’in doğduğu rivayet edilen mağara ve makamıdır. Bura daha evvel Urfalıların daha fazla ziyaret ettikleri dua ettikleri, dilek diledikleri bir yerdir. Son yıllarda yerli ve yabancı turistlerin en çok geldikleri ziyaret ettikleri bir dini merkezdir. Buranın tarihçesini, daha doğrusu rivayetini kısaca verelim. Babil kralı Nemrut, kahinlerinin, falcılarının kendisine verdiği bilgiye göre, buna kehanet denir! Bu yıl Urfa’da doğacak bir çocuğun saltanatını devireceğini bildirirler. Bunu öğrenen Nemrut o yıl yeni doğacak çocukların öldürülme emrini yönetici ve askerlerine bildirir. Böylece bu zalim karar sonucu yeni doğdukları tespit edilen tüm çocuklar öldürülür. Bunu haber alan İbrahim’in annesi yerleşik yerlerden uzak şimdi ziyaret edilen mağarada çocuğunu dünyaya getirir Bu makam mağaranın bitişiğindeki mezarlıkta Urfa’nın ünlü Kadiri şeyhi Dede Osman’ı Avni ile mürit ve yakınlarının türbeleri bulunmaktadır. Makamın diğer yanında Çok eski bir ibadet yeri bulunmaktadır. Burasının giriş kapısının üst levhasında önce bir Yahudi sinagogu, sonra Kilise, daha sonra camiye çevrildiğine dair bilgiler yazılıdır. Bu kutsal mabette her gün üç vakit Sabah, ikindi, yatsı namazlarından sonra yaklaşık her defada yarım saat Evradı Fethiye diye adlandırılan bir Kadiri tarikatı zikri sesli olarak cemaat tarafından huşu içerisinde okunur ve dinlenir.      Üst satırlarda buranın kesin olarak Hazreti İbrahim’in doğduğu yer olduğuna dair bir kanıtın, yazılı bir belgenin  olmadığını belirtmiş, bu nedenle bunun bir rivayet olduğunu söyledik. Elbette bunu biz kendimiz demiyoruz. Tarihi kaynaklar diyor. Ayrıca Hazreti İbrahim’in doğum yeri ile ilgili Kur-ani Kerim bir haber verilmemiştir. Sonuçta tüm tarihsel veriler yazılı belgelerle kanıtlanıyor, gerçeklik kazanıyor. Bilim insanları yazılı kanıtlara göre İbrahim peygamberin asıl doğum yerinin şimdiki Irak coğrafyası olduğunu belirtiyorlar. Neyse konumuz bu değil, bunun ayrıntısına veya tastikine girecek değiliz. Ama her şeye rağmen insanlar buranın kutsal bir yer olduğunu kabul ediyor, bundan manevi bir huzur buluyorsa söylenecek fazla bir söze gerek yok. Bir anlamda bunu kabul etmek saygı duymak gerekir diye düşünme olur. Bu kitapta yazılanlar ve kitabın amacını tekrar belirtmek, hatırlatmak gerekirse, birinci bölümde Urfa tarihini kuruluşundan ve günümüze kadar, bilimsel, arkelojik verilerle kısaca yazmak, tanıtmaktır. İkinci bölümde de Eski Urfa kültürünü anlatmak ve yazmak amacı güdülmüştür. Değerli okuyucular Kültür kelimesi çok kapsamlı bir kelimedir. Doğumdan, evlenmeye, yemeğe, tarihi mesellere, dünyevi, dini inanç ve düşünceye, nihayet ölüme kadar, yaşamın tüm alanlarını ihtiva ediyor. Bu nedenle Urfa kültürü denilince türbeler, tarihi şahsiyetler, peygamberler, efsaneler de konu ediliyor. Bunlara değinmek gerekiyor. Urfa’da en çok ziyaret edilen dini makamların ilki Hazreti İbrahim makamı dedik. Bundan dolayı Hazreti İbrahim ve bulunduğu konu edinilen makam hakkında bazı bilgileri vermeye devam edelim. Hazreti İbrahim’in babasının adı Azer, Annesinin adı bazı, kaynaklara göre Emile, başka bir kaynağa göre Buna, ünlü din bilgini ve tarihçi İbn-İ Kesir tefsirinde ise Şani denilmektedir. Hazreti İbrahim tüm peygamberlerin atası olarak kabul edilir. Ayrıca Hıristiyanlık ve Müslümanlıktan önce gelen ilk hak din olan Yahudi halkının ve dinin ilk peygamberi olduğu söylenir. Hazreti İbrahim tarihi verilere göre daha çok Harran ile ilişkilendirilir. Orda bir müddet yaşadıktan sonra hicaz bölgesine gider. Devam edecek Hazreti İbrahim çok misafirperverdir. Misafirsiz yemek yediği çok nadirdir. Bir gün yaşlı bir Mecusi, ateşi kutsal kabul eden bir dine mensup bir kişi, Hazreti İbrahim’in misafiri olur. Sofraya oturduklarında İbrahim peygamber bu yaşlı insanın kılık kıyafetine bakar, kirli ve yırtıktır. Ayrıca saçları kirli, tırnakları uzundur. Gayri ihtiyari misafire kızar, kovmuş gibi yapar. Adam üzüntü içerisinde kalkar gider. O esnada Cebrail meleği Allah tarafından İbrahim’e görünür, der eğer bu kulumu gidip de gönlünü alarak tekrar evine sofrana tekrar geri getirmesen seni peygamberlikten atarım tebliğini alınca şok olur. Acele hızlıca gider Mecusi dinine mensup olan adamı evine getirir. Özür diler, helallik alır.  yemek yedirir. Sonra saygıyla uğurlar.           
Ekleme Tarihi: 22 Nisan 2022 - Cuma

ESKİ URFA TARİHİ VE KÜLTÜR -95-

Urfa’da dini ziyaretlerin en çok yapıldığı, ilk hatıra geldiği yer, Hazreti İbrahim’in doğduğu rivayet edilen mağara ve makamıdır. Bura daha evvel Urfalıların daha fazla ziyaret ettikleri dua ettikleri, dilek diledikleri bir yerdir. Son yıllarda yerli ve yabancı turistlerin en çok geldikleri ziyaret ettikleri bir dini merkezdir. Buranın tarihçesini, daha doğrusu rivayetini kısaca verelim. Babil kralı Nemrut, kahinlerinin, falcılarının kendisine verdiği bilgiye göre, buna kehanet denir! Bu yıl Urfa’da doğacak bir çocuğun saltanatını devireceğini bildirirler. Bunu öğrenen Nemrut o yıl yeni doğacak çocukların öldürülme emrini yönetici ve askerlerine bildirir. Böylece bu zalim karar sonucu yeni doğdukları tespit edilen tüm çocuklar öldürülür. Bunu haber alan İbrahim’in annesi yerleşik yerlerden uzak şimdi ziyaret edilen mağarada çocuğunu dünyaya getirir Bu makam mağaranın bitişiğindeki mezarlıkta Urfa’nın ünlü Kadiri şeyhi Dede Osman’ı Avni ile mürit ve yakınlarının türbeleri bulunmaktadır. Makamın diğer yanında Çok eski bir ibadet yeri bulunmaktadır. Burasının giriş kapısının üst levhasında önce bir Yahudi sinagogu, sonra Kilise, daha sonra camiye çevrildiğine dair bilgiler yazılıdır. Bu kutsal mabette her gün üç vakit Sabah, ikindi, yatsı namazlarından sonra yaklaşık her defada yarım saat Evradı Fethiye diye adlandırılan bir Kadiri tarikatı zikri sesli olarak cemaat tarafından huşu içerisinde okunur ve dinlenir.     

Üst satırlarda buranın kesin olarak Hazreti İbrahim’in doğduğu yer olduğuna dair bir kanıtın, yazılı bir belgenin  olmadığını belirtmiş, bu nedenle bunun bir rivayet olduğunu söyledik. Elbette bunu biz kendimiz demiyoruz. Tarihi kaynaklar diyor. Ayrıca Hazreti İbrahim’in doğum yeri ile ilgili Kur-ani Kerim bir haber verilmemiştir. Sonuçta tüm tarihsel veriler yazılı belgelerle kanıtlanıyor, gerçeklik kazanıyor. Bilim insanları yazılı kanıtlara göre İbrahim peygamberin asıl doğum yerinin şimdiki Irak coğrafyası olduğunu belirtiyorlar. Neyse konumuz bu değil, bunun ayrıntısına veya tastikine girecek değiliz. Ama her şeye rağmen insanlar buranın kutsal bir yer olduğunu kabul ediyor, bundan manevi bir huzur buluyorsa söylenecek fazla bir söze gerek yok. Bir anlamda bunu kabul etmek saygı duymak gerekir diye düşünme olur. Bu kitapta yazılanlar ve kitabın amacını tekrar belirtmek, hatırlatmak gerekirse, birinci bölümde Urfa tarihini kuruluşundan ve günümüze kadar, bilimsel, arkelojik verilerle kısaca yazmak, tanıtmaktır. İkinci bölümde de Eski Urfa kültürünü anlatmak ve yazmak amacı güdülmüştür. Değerli okuyucular Kültür kelimesi çok kapsamlı bir kelimedir.

Doğumdan, evlenmeye, yemeğe, tarihi mesellere, dünyevi, dini inanç ve düşünceye, nihayet ölüme kadar, yaşamın tüm alanlarını ihtiva ediyor. Bu nedenle Urfa kültürü denilince türbeler, tarihi şahsiyetler, peygamberler, efsaneler de konu ediliyor. Bunlara değinmek gerekiyor.

Urfa’da en çok ziyaret edilen dini makamların ilki Hazreti İbrahim makamı dedik. Bundan dolayı Hazreti İbrahim ve bulunduğu konu edinilen makam hakkında bazı bilgileri vermeye devam edelim.

Hazreti İbrahim’in babasının adı Azer, Annesinin adı bazı, kaynaklara göre Emile, başka bir kaynağa göre Buna, ünlü din bilgini ve tarihçi İbn-İ Kesir tefsirinde ise Şani denilmektedir. Hazreti İbrahim tüm peygamberlerin atası olarak kabul edilir. Ayrıca Hıristiyanlık ve Müslümanlıktan önce gelen ilk hak din olan Yahudi halkının ve dinin ilk peygamberi olduğu söylenir. Hazreti İbrahim tarihi verilere göre daha çok Harran ile ilişkilendirilir. Orda bir müddet yaşadıktan sonra hicaz bölgesine gider. Devam edecek

Hazreti İbrahim çok misafirperverdir. Misafirsiz yemek yediği çok nadirdir. Bir gün yaşlı bir Mecusi, ateşi kutsal kabul eden bir dine mensup bir kişi, Hazreti İbrahim’in misafiri olur. Sofraya oturduklarında İbrahim peygamber bu yaşlı insanın kılık kıyafetine bakar, kirli ve yırtıktır. Ayrıca saçları kirli, tırnakları uzundur. Gayri ihtiyari misafire kızar, kovmuş gibi yapar. Adam üzüntü içerisinde kalkar gider. O esnada Cebrail meleği Allah tarafından İbrahim’e görünür, der eğer bu kulumu gidip de gönlünü alarak tekrar evine sofrana tekrar geri getirmesen seni peygamberlikten atarım tebliğini alınca şok olur. Acele hızlıca gider Mecusi dinine mensup olan adamı evine getirir. Özür diler, helallik alır.  yemek yedirir. Sonra saygıyla uğurlar.           

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yeniurfagazetesi.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.