Dünya’nın en bereketli topraklarına sahip olduğumuz halde tarımsal ürünler bakımından çağın çok gerisinde olduğumuz günümüz koşullarında yaşanan hayat pahalılığı. Ülkede birçok şeyin ters gittiği anlaşılmakta. Bu konuda çağımız tarım üretimi bakımından birçok ülke rol model olarak kendimize örnek almalıyız. İsrail’i tarım üretim biçimi Kibbutz’lar ile başlamıştır. Kibbutz bir ortak üretim paylaşım çiftlikleri, siteleri anlamına geliyor. İsrail’ tarımsal üretimde Eliat kasabasının kuzeyinde Kızıl Kanyon bölgesinde “Eliot Kibbutz” yerleşkesi üretim biçimine baktığımız da. Konuştuğumuz akademisyen sözcü, bunun küçük ölçekli bir Kibbutz olduğunu anlattı. Küçük denilen alan büyük bir köy yerleşkesi düzeyine getirilmiş,. Bir toplumcu paylaşım sistemi, Sovyet göçmenleri ve Avrupa liberal sol düşünce sisteminin kurduğu bir kooperatif oluşmuş. Tarım ve tarımı geliştirme, çeşitli üretim atölye ve fabrikaları bulunuyor. Okullar, çocuk bakım bölümleri ve iş bölümleri sisteme göre ayarlanmış. İçerde ve Kibbutz dışında çalışanlar gelirleri yönetime teslim ediyor, bütün ihtiyaçlar, içerde karşılanıyor. Yıl sonunda bütçede kalan eşit şekilde dağıtılıyor. Tek zorunluk günde herkesin sekiz saat çalışması. Bir Kibbutz’a girip çalışanlar şartları ve sırası epey süreç alan bir işlem. Sistemden çıkmak isteyenler çalışanlar istediği an çıkabiliyor. Hâlâ ülkenin tarım ve hayvancılık üretiminin büyük bir kısmını bu sistemler üretiyor. Dışarıdan izole ve ayrıntılı bir sosyal yaşam sürülüyor, ziyaretçi ve yardımcı çalışan, ucuz konaklama ile kabul ediliyor. Eski kuruluş düşüncesinde bulunmayan dış ticari bağlantılar,otel, kiralamak vb gibi sistemlere girilmiş. Yerleşim yerleri site tarzı, korunaklı, iş ve tarım alanları sitenin etrafında konuşlanmış. Eğlence yerleri, okul, sosyal alanlar sitenin içerisinde bulunuyor. Akademisyen Sözcü, “Sovyet ve sosyalist sistem başaramadı ama biz kuruluş gününden bugüne başarı ile götürüyoruz” diyor. Bütün bu fikirler farklı bir biçimde Yahudi topluluğun bin yıldır dünyanın her köşine dağıldığı zamanlarda bir çözüm düşüncesi ile yola çıkan İsrail kurucu düşüncesinin babası:                           Theodor Herzl kurmayı yeniden düşündüğü anavatandan çok uzakta, şimdilerde bile önemli bir Yahudi merkezi olan Macaristan’da oluşturulmuş. Bu kurucu düşünce Siyonizm, Yahudi Devletleşmesi için 1896 yılında yazdığı kısa “Yahudi Devleti” programından sonra Ağustos 1897’de İsviçre, Basel şehrinde “Dünya Siyonist Organizasyonu düşüncesini aktarıyor. İlk Kibbutz 1909’da Golan tepelerine yakın Degania’da kuruldu. Düşünce her ne kadar Sovyet kolhoz ve solhoz sisteminde hareket edilse de asıl pratik bir sosyalizm siyonizm düşüncesi karışımı. İlk kuruluş yıllarında askeri egitim de aldılar ve ilk 1948 savaşlarında bütün güçleri ile kadınlar vb savaşta yer almışlar. Şimdilerde etkileri eski tarzda olmasa da 300 civarında Kibbutz bulunmakta ve İsrail ekonmisinin 10 civarında bir gücü ve üretimini temsil etmekteler. Daha çok tarım ile uğraşsalar da, 50’ye yakın tarımsal üretimi Kibbutz’larda yapılmaktadır. Askeri ve teknik araştırma ve üretimde de etkili bir yerleri bulunmaktadır. Genel olarak bazı istisnalar dışında liberal ve sol siyasi düşünce hakim. Ana fikir olarak kırsal alanda yapılanmaları gerektiği için sınır güvenliği ve koruma görevlerinde bulunmakta. Dünya sisteminin değişmesi, sosyalist sistemdeki sıkıntılar, ekonomik krizler ve şehirleşme gibi çok çeşitli etkilerle Kibbutz’lar etki ve güçlerini gelişen tarımsal kalkınmada belli oranda yitirdiler. Üyelerde azalma meydan gelmiş. Ama bulunanlar döneme ayak uydurabilmek için daha da modernleştiler, devletten ve askeri alandan uzaklaştılar. Devletin güçlenmesi de bir oranda Kibbutz güçlerine ihtiyacın azalmasında belli bir güç kaybı olmuş. Asıl sıkıntı Kibbutz’larda özelleştirme ve açık ticari alan geçmeleri ile oldu. İlk ruhun kaybolmasının temeli budur denilebilir. İlk kuruluşda dini yön ağırlık basarken geliştikce düşünce liber ve laik yöne doğru gidiyor. İsrail’de şimdilerde bu etkili kurucu sistemin yerini “Yerleşim Yerleri” pratiği almıştır. Bunlar Kibbutz düşüncesinin tersine güçlü bir muhafazakar İsrail-Yahudi düşüncesi taşımaktalar…