Bazen düşünmüşüzdür neden babamızdan ya da büyükbabamızdan farklı olarak dünyaya bakıyoruz…Neden fikir ayrılıklarımız oluyor diye…Bunun cevabının “Kuşak farkı” olduğunu tahmin etmek hiç de zor olmasa gerek. Çünkü her gün, kendisinden bir önceki günden çok farklı bir güne doğru evrilmekte, bilgi ve teknolojiler ve bunların yansımaları ile birlikte toplumda da çok hızlı bir değişim ve dönüşüm süreci yaşanmaktadır. Bilim insanları farklı görüşlere sahip olsa da genel olarak her 15 yıl bir kuşak dönemi olarak tanımlamaktadırlar. Son yıllarda adını sıklıkla duyduğumuz Z kuşağı, günlük hayatın hemen her noktasında yaygın olarak kullanılan teknolojiler ile iç içe yaşanan bir zaman diliminde doğan ve bunun getirdiği çeşitli özellikleri içinde barındıran bir kuşağı ifade etmektedir (X, Y, Z Kuşağı… Peki ya Ötesi? | TÜBİTAK Bilim Genç (tubitak.gov.tr). Biz bu çalışmamızda Kuşak kavramını, Z Kuşağının ne olduğunu, X ve Y Kuşakları hakkında kısa bilgi, Z Kuşağının özelliklerinin neler olduğunu açıkladık. Yine, Z Kuşağını kendisinden önceki dönemleri oluşturan X ve Y Kuşaklarının özellikleri ile karşılaştırarak bir değerlendirmesini gerçekleştirmiş bulunmaktayız. Kuşak Nedir Kuşak, yaklaşık olarak aynı yıllarda doğmuş, aynı çağın şartlarını, dolayısıyla birbirine benzer sıkıntılarını, kaderlerini paylaşmış, benzer ödevlerle yükümlü olmuş kişiler topluluğunu ifade etmektedir (TDK, 2018). Sarıtaş & Barutçu, Kuşak kavramını; “Her bir yaş grubunun; ortak mekân, ortak inanç ve yaşayış biçimi ile oluşan kendine özgü karakteristik yapısı oluşmuş, bu yapı kuşak kavramı ile tanımlanmıştır.” Kuşak, diğer bir deyişle nesil veya jenerasyon kelimeleriyle biyolojik ve sosyolojik (toplumsal) açıdan tanımlanabiliyor. Biyolojik olarak ebeveynlerin doğum tarihi ile çocuklarının doğum tarihleri arasındaki süre “Kuşak” olarak ifade ediliyor. Ancak günümüzde ortalama çocuk sahibi olma yaşı geçmişteki ile aynı değil. Bu nedenle ortak bir kuşak tanımı yapabilmek için kuşak ifadesinin sosyolojik tanımını da dikkate almak gerekiyor. Sosyolojik açıdan kuşak; belirli bir zaman aralığı içinde doğmuş, benzer tarihî ve sosyal olaylara tanıklık etmiş, belirli olay ve olgulara yönelik ortak bir fikir, dünya görüşü ve deneyime sahip bir grup insanı ifade ediyor.( X, Y, Z Kuşağı… Peki ya Ötesi? | TÜBİTAK Bilim Genç tubitak.gov.tr). Ayrıca, günümüz iş/sosyal hayatında yer alan kuşaklar; bebek patlaması, X, Y ve Z kuşağı şeklinde sıralanmaktadır. Dijital bir çağda dünyaya gelen “Z Kuşağı” Y Kuşağının akabinde, yaklaşık 10 yıl gibi kısa bir süre sonra çalışma yaşamına katılmış olacak olan kuşaktır” (Taşlıbeyaz, 2019). Z Kuşağının Temel Nitelikleri/özelliklerinin, X ve Y Kuşaklarıyla Değerlendirilmesi Vikipedi Özgür Ansiklopedi’de konumuzla ilgili Z Kuşağının (ya da kısaca Gen Z), özelliklerinden şöyle bahsedilmektedir: Milenyumlar'dan sonra ve Alfa Kuşağı'ndan önce gelen demografik kohorttur. Z Kuşağı'nın çoğu üyesi X Kuşağı'nın çocuklarıdır. Küçük yaşlardan itibaren internete ve taşınabilir dijital teknolojiye erişimle büyüyen ilk sosyal nesil olan Z Kuşağı üyeleri, dijital okuryazar olmaları gerekmese de "dijital yerliler" olarak adlandırılmaktadır. Önceki nesillerle karşılaştırıldığında, bazı gelişmiş ülkelerdeki Z Kuşağı üyeleri iyi huylu, pervasız ve riskten kaçınan kişiler olma eğilimindedir. Kendi yaşlarındayken seleflerinden daha yavaş yaşama eğilimi gösterirler, daha düşük genç gebelik oranlarına sahiptirler ve daha az sıklıkla alkol tüketirler ancak diğer psikoaktif ilaçları zorunlu olarak kullanmazlar. Z Kuşağı gençleri, akademik performans ve iş beklentileri açısından yaşlı kuşaklara oranla daha fazla endişe duymakta ve bu endişelerine rağmen 1960'lardaki emsallerine göre doyumu ertelemede daha iyiler. Bu arada gençlik altkültürü daha sessizdir ve ister istemez ortadan kaybolmamıştır. Birçok ülkede, Gen Z gençliğine yaşlı nesillere göre zihinsel yetersizlik ve psikiyatrik bozukluk teşhisi konma olasılığı daha yüksektir. Dünyanın her yerinde Z Kuşağı üyeleri, elektronik cihazlara daha fazla zaman harcarken eskisine göre kitap okumaya daha az zaman ayırmaktadır. Bu durum; modern ekonomideki geleceklerinin yanısıra dikkat süreleri, kelime dağarcıkları ve dolayısıyla okul notları üzerinde etki etmektedir (Z Kuşağı-Vikipedi (wikipedia.org). Z Kuşağı için Kristal çocuklar ve internet kuşağı isimleri de sıklıkla zikredilmektedir. Bu kuşağın mensupları klasik oyuncaklar yerine teknolojik ağırlıklı oyuncaklar kullanmışlardır. Tablet, bilgisayar, akıllı telefon ve oyun konsolları gibi imkânlarla büyümüşlerdir. Dolayısıyla hayatlarının büyük bir kısmını teknolojik imkanlarla idame ettirmektedirler. X Kuşağı 1965-1979 yılları arasında doğan insanlar için kullanılan tabirdir. X kuşağında doğan kişiler, teknoloji ve enformasyona yatkın, girişimci ruhlu amaca dönük ve bağımsız bireylerdir. Y kuşağı, 1980-1994 yılları arasında doğan kuşağı kapsamaktadır. Y kuşağı doğumların yüksek bir oranda arttığı bir kuşaktır ve en geniş nüfuslu kuşak olma özelliğine sahiptir. Teknolojinin her türlüsüne meraklıdırlar. Yeniliğe ve değişime oldukça açıktırlar. İnternet ve sonradan hayatlarına giren sosyal medyaya adapte olmuşlardır. Hızı ve iletişimi oldukça benimserler. Kuşaklar arasında psiko-motor becerileri en fazla gelişmiş olan kuşak Z kuşağıdır. Aynı anda birçok farklı konuyla ilgilenmekte ve yeteneklerini çeşitli alanlara odaklayabilmektedir. Bu özelliğe benzer bir özellik Y kuşağında da gelişmiştir ancak Z kuşağı bu konuda bir adım ileridedir. Yaratıcılığa imkân sağlayan ve esneklik barındıran her türlü etkinliği benimseyen kuşak üyeleri çeşitli özellikler geliştirmişlerdir. Örnek olarak hafızaları oldukça kuvvetlidir. Z Kuşağı, çevreye duyarlı ve teknolojik gelişmelerinin takipçisi olan bu kuşak, sosyal olgularla çok fazla ilgilenmemektedir. Buna karşın X Kuşağındaki bireyler sadık, kanaatleri ve özgüvenleri yüksek, otoriteye saygılı ve ayrıca yasa ve kurallara ciddiyet gösteren eğilimler göstermişlerdir. Y Kuşağındaki bireyler ise bürokratik, hiyerarşik kategorilere sıcak bakmamaktadırlar dolayısıyla yaşantıları içerisinde tahakküm altında olmaktan rahatsızlık duyarlar. Z Kuşağı bireyleri; tablet, bilgisayar, akıllı telefon ve oyun konsolları gibi imkânlarla büyümüşlerdir. Dolayısıyla hayatlarının büyük bir kısmını teknolojik imkanlarla idame ettirmektedirler. X Kuşağının döneminde ise dünya olaylarının takip edildiği, ülke meselelerinin takip edildiği ve kritize edildiği bir dönem olduğundan televizyonlar ve radyolar oldukça önemli bir yerdedir. Y Kuşağı bireyleri ise teknolojinin her türlüsüne meraklıdırlar. Yeniliğe ve değişime oldukça açıktırlar. Y Kuşağı adeta televizyon neslidir denebilir. İnternet ve sonradan hayatlarına giren sosyal medyaya adapte olmuşlardır. Hızı ve iletişimi oldukça benimserler (X Kuşağı, Y Kuşağı ve Z Kuşağı - Eğitim Yönetimi egitimyonetimi.org). SONUÇ İnsanoğlu varoluşundan bu güne ve bu günden de geleceğe uzanan bir zaman tünelinde yol almaktadır. İnsanlık her yaşadığı zaman diliminde dönem dönem yavaş, dönem dönem de çok hızlı bir değişim ve buna bağlı olarak da yenileşmeyi yaşamaktadır. Bu değişim ve dönüşüm özellikle; bireyde, ailede, toplumda, milletlerde, devletlerde, kültürel yaşam tarzlarında, ekonomik, politik durumlarda, ekosistemde, iktisadi alanlarda, özellikle de bilim ve teknolojide gerçekleşmektedir. İnsanlık bu değişim ve dönüşüm sürecinin kendisine sunduğu bir takım yeni olanaklara sahip olmaktadır. Bu yeni olanaklar da kendisinde bir takım yeni uyum davranışları göstermesini bir bakıma zorunlu kılmaktadır. Böylece bireysel açıdan ve içinde yer aldığı toplumda yer edinme açılarından kendini gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Buradan hareketle; bu kısa çalışmamızda Z Kuşağı bireylerinin davranış özelliklerinin de kendisinden önceki X ve Y bireylerinin özelliklerinden farklı olduğunu görmekteyiz. Z Kuşağı bireylerinin özellikle kendilerine sosyal medya platformu oluşturdukları ve bunu kullandıkları, teknolojiye ve bunun kullanımına fevkalade ilgili oldukları, online ortamların dışında çok aktif bir yaşamlarının olmadığı, bireyselliği tercih ettikleri, ancak yaşamdan daha ziyade dijital ortamlarda paylaşmak için yaşadıkları, dünya vatandaşlığı yönünde bir kişilik geliştirdikleri özelliklerinden bir kaçıdır. Z Kuşağı bireylerinin aynı zamanda kendilerinden önce gelen X ve Y bireylerinin kendilerini anlamadıklarını ifade etmektedirler bu da önceki kuşak bireyleri ile aralarında bir çatışma oluşturmuştur. Genel olarak ifade ettiğimiz gibi kuşaklar yaşanılan zamanın kendilerine sunduğu olanaklar doğrultusunda farklı davranış özellikleri gösterdiklerinden dolayı kuşaklar arası farklılıklar yaşanmaktadır. KAYNAKÇA https://www.tdk.gov.tr/icerik/diger-icerikler/2018-yili-2/ https://egitimyonetimi.org/x-kusagi-y-kusagi-ve-z-kusagi/ https://bilimteknik.tubitak.gov.tr/makale/x-y-z-kusagi-peki-ya-otesi https://tr.wikipedia.org/wiki/Z_Kuşağı Taşlıbeyaz, E. DEÜ SBE Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 3