Bu gün 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik günü Ülkemin her yerinde kutlanırken, Dünyanın birçok farklı yerlerinde de kutlamalar yapılmaktadır.
Ülke olarak, 15 Temmuz 2016'da gerçekleştirilmeye çalışılan darbe girişiminin üzerinden 8 yıl geçti. 15 Temmuz 2016 tarihinde ülkemizde meydana gelen askeri darbe girişiminin halk başta olmak üzere, emniyet güçleri ve vatanseverler tarafından bastırılması sonrasında, 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü olarak ilan edildi.
Yine Ülke olarak, 104 Yıl önce Vatanıma ve Urfa’ma dış güçler tarafında saldırıya uğradı. Millet olarak birleşerek düşmanlar söküp attık.
Urfa, 11 Nisan Kurtuluş Harekatı ve Urfa’nın Kurtuluşu, Köy Milislerini ele almıştım. Bu yazımda ise biraz daha “Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Kültür Müdürlüğü Arşivi” araştırmalar sonucunda bazı gelişmeler oldu.
Urfa’da kurtuluş hareketini top yekûn çalışmayla elde edilmiştir. Kuzeyde, Doğuda, Güneyde ve Batıda olmak üzere kırsal (Köy Milistler) gizli şekilde oluşturulmuştur.
Urfa’nın Batıda kırsal köy sorumlusu (Komutanı) olarak Molla Mehemed bey (Muhammed) görevlendirildi. Bu görevi dönemin Urfa’nın milis kuvvet komutanı Yüzbaşı Ali Saip devdi etti.
Molla Mehmet (Muhammed) bey bilinen adıyla Mehemedi Musto yani Mustafa’nın oğlu Molla Muhammed bey, Miladi 1 Temmuz 1901 (Hicri 14 Rebiü-l Evvel 1319 Pazartesi) Urfa’nın Canbek (Demircik) köyünde Dünya’ya gelmiştir. Baba adı Mustafa, Ana adı ise Zeliha’dır. Molla Muhammed bey soy ismi verilirken ilk önce Tepe sonra da Canbeyli olarak değiştirmiştir.
Molla Muhammed bey, Eğitime gelince (Babasının izniyle köyden ilk kez çıkarak Halep Vilayetine “İline” giderek Arapça ve Farsça eğitimler neticesinde ileri düzeyde Arapça okur ve konuşurdu. Dil eğitimin yanında Kur’an-ı Kerim Tilaveti ve Tefsirin eğitimini tamamlayarak köyüne döndü.) Molla Muhammed beyin yaş 16’yı yeni bitirmiş 17’den yeni gün almıştı.
O yıllarda Kurtuluş Savaşı çıkmış Ülkesi ve bulunduğu Vilayet olan Urfa da işkal altında idi. Urfa’nın kurtuluşu için var gücü ile Urfa Milislerine bulunduğu köyden ve civar köylerden iaşe yardımları toplayarak ulaştırmaya çalışırdı. Dönemin Urfa milis kuvvet komutanı Yüzbaşı Ali Saip ile Açıksu civarında ve kına köyü yakınlarında her hafta sonu Cumartesi günü (Bu görüşmelerin yerler zaman zaman değiştirilerek büyük gizlilik içinde devam ederdi.) görüşürlerdi. Molla Muhammed bey, topladıkları iaşeleri haftalık olarak çok gizli bir şekilde ulaştırdı. Bu olay her hafta periyodik olarak devam etti.
Molla Muhammed bey, yardımların yanında Urfa Milis Kuvvet Komutanı Ali Saib’ten alınan gizili emir ile köy ve civarında köy milisleri oluşturulmuş hazır kıta bekliyorlardı. Savaş başladığı zaman buradan yola çıkarak destek vereceklerdi. Urfa merkezde çatışmaların seyrine göre yönleneceklerdir. Urfa’nın kurtuluş savaşında Canbeyli Aşireti olarak 125 Süvari “Atlı” 170’de yaya olarak savaşçılar (Milisler) katılmışlardır. Milis güçlerin iaşelerini de (28 Büyükbaş Hayvan, 154 Küçükbaş Hayvan Koyun ve Keçi) olarak destek vermişlerdir.
Urfa Batı Cephesi köy Millisleri olarak, Kuva-i Milliye Ordusuna yani dönemin komutanı Ali Saip bey komutanlığında görev yaparak yönleneceklerdi. Urfa’nın kurtuluş hareketi başladığı zaman not (Fransız) işkal komutanı Saco’ya verilir. Urfa’dan çıkması için verilen süre tamamlandığı zaman Urfa merkezden hareketler başlayınca Fransız işkal komutanı Saco Urfa’dan ayrılacaklarını söyledi.
Urfa Milis Komutanı Yüzbaşı Ali Saip bey Molla Muhammed bey’e ve emrinde oluşturduğu köy milistlerine haber göndererek yarın Antep yol güzergahına konuşlanmalarını istedi. Molla Muhammed bey, emrindeki köy milistlerini alarak geceden yola düşerek Antep yol kavşağında diğer milistler gibi yerini aldı. Urfa’nın işkal kuvvetleri Urfa’nın İl sınırlarını terk edene kadar takip ettiler. Ama Molla Muhammed bey ve köy Milistlerinin görevleri biraz daha uzadı. Antep İl Milistlerine katılarak, Antep’ten de çıkana kadar takibini sürdürdüler. Molla Muhammed bey aynı güzergâhı takip ederek Urfa’ya döndüler.
Urfa’nın kurtuluşundan sonra Molla Muhammed bey köyüne dönerek, aldığı eğitimlerin hakkını vermek için köy gençlerin, çocuklarını evin avlusuna toplayarak hem bu Vatanı nasıl muhafaza ettiklerini anlatırdı. Molla Muhammed bey GAZİ’lik ünvanı almıştı. Anılarının yanında Medrese eğitimi olarak Arapça, Farça ve Kuran-ı Kerim dersleri vererek kendince eğitimde sağlıyordu. O dönem Gazi Molla Muhammed beyin tedrisatından geçen birçok insan ülkenin çeşitli İl’lerinde hoca ve üst düzeyde görev aldılar.
Gazi Molla Muhammed bey, köyde evlenerek 6 Erkek (Halil, Emin, Ahmet, Mahmut, Mustafa ve Mehmet Ali) 3 Kız (Rabia, Fatıma ve Zeliha) çocuğu Dünya’ya geldi. 9 çocuğundan birincisi yani en büyüğü Halil Urfa merkeze gelerek Eğitimine ve çalışma hayatına atılarak ailesine katkıda bulundu.
Gazi Molla Muhammed bey, (Mehemedi Musto) Miladi 13 Mart 1957 (Hicri 11 Şaban 1376 Çarşamba akşamı) vefat etmiştir. Mezarı ise Şanlıurfa İl, Karaköprü İlçesine bağlı Demircik Kırsal (Canbek köyü) Mahallesinin mezarlığında yatmaktadır. Şanlıurfa’mız gölgede kalmış görünmeyen Gazileri ve Şehit büyükleridir. Şanlıurfa’mız öyle kolay Vatan edinilmedi. Öncesi de var sonrası da var. İlmi ile de Bilimi ile de sahiplenmeliyiz. Bu nedenle her şeyiyle Vatanımıza sahip çıkmalıyız.
Gazi’in bu sözlerine atfen her dönem kötülükler olabilir uyanık olmalıyız. Son olarak 15 Temmuz devlet ve milletin ihanetin karşısında omuz omuza durup tarihimizde olduğu gibi yedi düvele meydan okuduğumuz tarihî bir zaferdir.
Tarihimizde olduğu gibi O gece, ateş çemberini göğsünde söndüren, gül bahçesine girercesine şehadete yürüyen tüm kahramanlarımızı saygı, rahmet ve minnetle anıyorum.